Piekeren
Maak je je veel zorgen?
Zit je vaak te malen in je hoofd?
Voel je je erg onrustig en moe?
Menu
Maak je je veel zorgen?
Zit je vaak te malen in je hoofd?
Voel je je erg onrustig en moe?
Iedereen piekert weleens. Het is een heel herkenbaar menselijk verschijnsel. Echter verschillen mensen wel in piekeren. Piekeraars hebben de neiging veel vaker en langer te piekeren, zodanig dat hun dagelijks functioneren daaronder te lijden heeft.
Piekeren is eindeloos je gedachten laten herhalen over problemen en gevaren die zouden kunnen gebeuren. Met het gepieker hoop je tot een oplossing of antwoord voor je probleem te komen en je hoopt dat het verwachte gevaar zich niet zal voordoen. ‘Wat als… gebeurt, dan… ‘ is een gedachte die je vast wel herkent.
Met piekeren blijft je denken in een vicieuze cirkel. Het wordt meer doemdenken en uitgaan van sombere verwachtingen: ‘Het zal wel niet lukken’. Piekeren is vastzitten in een negatief denkpatroon.
De piekergedachten worden als oncontroleerbaar beleefd en lijken niet meer te stoppen. Je hebt er dan alleen maar last van. Soms ga je zelfs piekeren over het piekeren: ‘Ik kan het piekeren niet meer stoppen, stel dat ik er gek van word?’
De piekergedachten lijken plotseling op te komen, vaak op ongeschikte momenten, zoals ’s nachts. Maar meestal is een situatie (of een gedachte aan een situatie) de aanleiding om te piekeren. Deze situatie is voor jou (onbewust) een schrikbeeld of bedreiging en maakt je angstig en bezorgd.
Vaak gaan piekergedachten over zaken waar je geen of nauwelijks invloed op hebt, daarom houden ze je ook zo bezig: je wilt er namelijk juist wél controle over hebben. De onzekerheid en onrust die ermee gepaard gaat, voelt soms bijna ondraaglijk. Vaak gaat het over dingen waar je je zorgen over maakt of wat je (onbewust) angstig maakt, zoals:
Stress en onzekerheid (over een toekomstige situatie) zijn vaak de aanleiding om in een piekermodus te schieten. Te druk zijn en de dagelijkse dingen niet meer bij kunnen benen, kunnen leiden tot (veel) gepieker. Piekeren is dan een gevolg van stress.
Maar piekergedachten zijn zelf ook een belangrijke stressveroorzaker en een energielek. Elke zorgelijke piekergedachte veroorzaakt een angstreactie in je lichaam en daarmee een stressreactie. Piekeren en stress versterken elkaar.
Uit angst dat je door alle zorgen (nog meer) overbelast en gestrest raakt, ga je situaties vermijden die piekergedachten kunnen oproepen. Wanneer je bepaalde mensen of taken uit de weg gaat, scheelt dat een hoop frustratie, verantwoordelijkheden en veel gepieker. Helaas kan dit vermijden wel schuldgevoelens oproepen, wat weer een aanleiding kan zijn tot piekergedachten.
Herkenbaar?
Nadenken is je hersenen gebruiken om te zoeken naar een manier om van een ongewenste moeilijke situatie (probleem) naar een gewenste situatie (oplossing) te komen. Gedurende dit proces is informatie nodig, die bijdraagt aan inzicht verkrijgen in de huidige situatie, het probleem en factoren die daaraan bijdragen. En informatie verkrijgen over manieren om in een gewenste situatie te komen.
Dus, nadenken, daar heb je wat aan! Mensen zijn van nature geneigd om na te denken over problemen en daar oplossingen voor te zoeken. Evolutionair gezien vergroot dat de kans op overleven.
Nadenken is onderdeel van leren en reflecteren. Reflecteren is terugdenken en overzien, nadenken over jezelf, je gedrag of een activiteit, met als doel het vergroten van begrip en inzicht en het verbeteren van je gedrag. Reflecteren op je werk- of leerproces kan je helpen om effectiever te werken en om het geleerde beter te onthouden.
Maar, zodra nadenken omslaat in angstige en onzekere gedachten, wordt het piekeren. Vaak zijn het gedachten die beginnen met ‘Stel dat….’, ‘Wat als….’., of ‘Had ik maar…’. Eigenlijk wordt er niet over een probleem nagedacht, maar er wordt gepiekerd over iets waar je (nog) geen controle over hebt. En daar waar je geen controle over hebt, dat roept angstgevoelens op en maakt je onzeker.
Piekeren doet meer dan je denkt. Als je (te) veel piekert, zal je meer negatieve gevoelens ervaren, zoals angst, onrust, somberheid, verdriet, boosheid, machteloosheid, schuld of schaamtegevoelens. Te veel piekeren leidt tot stressklachten en dit heeft gevolgen voor je gezondheid en welzijn.
Piekeren gaat vaak gepaard met slechter slapen, verminderde concentratie, vermoeidheid, een onrustig en opgejaagd gevoel. Ook vermindert dit het zelfvertrouwen en spannen spieren zich ongemerkt en onnodig aan, wat weer spannings- en pijnklachten kan veroorzaken. Doordat je onvoldoende nachtrust krijgt, kunnen je klachten verergeren. Te veel piekeren kan uiteindelijk leiden tot stress, een burn-out, depressie en angststoornissen.
Piekeren zorgt ervoor dat je hoofd overvol raakt. Hierdoor is er geen ruimte meer voor andere zaken die aandacht vragen. Daarnaast kost piekeren veel tijd en energie. Je krijgt niet gedaan wat je wilt en moet doen. De focus op wat jij wilt en belangrijk vindt, wordt minder omdat jouw gedachten je steeds afleiden, waardoor de taak nog langer duurt.
Het vele overdenken kan verlammend werken. Vaak leidt piekeren ertoe dat mensen minder actief worden, meer twijfelen en besluitelozer worden, dingen gaan uitstellen en situaties gaan vermijden (effect op gedrag). En omgekeerd: als mensen minder actief zijn, is er meer tijd en ruimte om te piekeren. Een vicieuze cirkel.
Piekeren en piekergedrag moet je dus echt serieus nemen en adequaat aanpakken.
Piekeren is een manier geworden om angstgevoelens te verminderen of te vermijden, dus om controle te krijgen over je angstgevoelens.
Als je piekert, lijkt het alsof je erg hard en actief bezig bent om je zorgen het hoofd te bieden. Met piekeren ben je immers bezig om je problemen op te lossen (althans, dat dénkt je hoofd). Echter, door te piekeren word je eventjes afgeleid van je angsten: je zit dan in je hoofd en hoeft de angst in je lichaam even niet te voelen. Je gaat als het ware je angstgevoelens te lijf met je hoofd. Piekeren is dan een manier om afleiding te zoeken, en je hoofd denkt dat dat nog nut heeft ook.
Piekeren is dus eigenlijk een strategie om jezelf (schijn)controle te geven om problemen en moeilijke situaties het hoofd te bieden. Het is ook een manier om onderliggende angsten niet te hoeven voelen, want als je piekert, zit je met je aandacht vooral bij je gedachten in je hoofd, en niet bij je angstgevoelens in je lichaam.
Maar………
Piekeren is GEEN effectieve strategie om tot een antwoord of oplossing te komen!
Piekeren leidt NIET tot een goed inzicht in jezelf of je problemen!
Piekeren is NIET effectief om angstgevoelens te verminderen!
Wat doet piekeren wel?
Piekeren trekt je in een negatieve vicieuze cirkel. Het verstoort de mogelijkheid om een andere manier te gebruiken om met een probleem of situatie om te gaan.
Piekerende mensen vermijden vaak situaties die tot angst en piekeren kan leiden. Bijvoorbeeld niet meer met die collega gaan praten die vaak kritische opmerkingen maakt. Of aan de huisarts geruststelling vragen over die pijn in je lijf of dat rare huidplekje, terwijl je hoofd al denkt dat je wellicht een ernstige ziekte hebt. Vermijden van confrontaties of steeds geruststelling vragen bij anderen houdt het piekeren in stand. Je denkt dat het piekeren geholpen heeft, maar je ervaart niet dat je het piekeren helemaal niet nodig hebt om met een bepaalde situatie om te gaan.
Het langdurig toepassen van piekeren als strategie kan leiden tot een grotere gevoeligheid voor ‘ogenschijnlijke gevaarlijke informatie’. Je raakt als het ware gewend aan het opmerken van potentiële gevaren en gaat steeds meer neutrale situaties als gevaarlijk interpreteren.
Als piekeren een gewoonte is geworden, vergt het gerichte en actieve inspanning om daar verandering in te brengen. Een gewoonte doorbreek je door deze te vervangen door een andere gewoonte. Jouw piekergewoonte vervang je door een gezonde denkwijze aan te leren.
De eerste stap om het piekeren te doorbreken is te beseffen dat je dit aan het doen bent. Je observeert als het ware je gedachten en je bent je er bewust van dat piekergedachten langskomen in je hoofd.
Een tweede stap is het besef dat je niet alles onder controle kunt hebben. Onzekerheid is onderdeel van het leven. Onzekerheid heeft ook iets leuks in zich: het leven ligt niet helemaal vast. Er kunnen zich ook verrassingen voordoen. Dit is met een andere blik kijken naar het fenomeen ‘onzekerheid’.
Een derde stap is dat je beseft dat nadenken wél leidt tot oplossingen, maar piekeren niet. Het verschil is te herkennen doordat piekergedachten onrealistisch zijn, waarbij de situatie uit zijn verband is gehaald.
We weten niet wat er morgen gaat gebeuren en hoe dat verloopt. Met aarzelen en twijfel gaan we scenario’s uitdenken om daar controle over te krijgen, vaak negatieve (doem)scenario’s. Bovendien pakt het meestal toch anders uit.
Piekeren is dus geen effectieve strategie om met (toekomstige) situaties om te gaan.
Wat er in het leven op je afkomt heb je niet in de hand, maar wel hoe je erop reageert. Probeer te voorkomen dat je veel (mentale) energie verliest aan dingen waar je (nog) geen invloed op hebt: geef die dingen minder aandacht. Als je je opwindt over dingen waaraan je (nog) niets kunt veranderen, word je onnodig boos en gefrustreerd.
Bewustwording is één ding. Een gedegen aanpak van het piekeren is het volgende. Het richt zich o.a. op:
Pieker jij te veel?
Ben je klaar om de regie weer terug te pakken?
Neem dan contact op!
Samen gaan we aan de slag met jouw piekergedachten en lossen deze voor eens en voor altijd op.
'Fijn om concrete handvatten te krijgen om mee aan de slag te gaan. Kleine gedragsveranderingen bleken al een groot effect te hebben. Wonderlijk!'
Disclaimer | Webdesign door Li-Z